Bir kredi için bankaya başvurduğunuz zaman, başvurunuz değerlendirilir ve ne kadar borç alabileceğiniz, ayrıca sizin için çıkan faiz oranı belirlenir. Faiz oranının borç alma ve ödeme maliyetini belirlediği göz önüne alındığında, birçok tüketicinin güncel faiz oranlarını merak etmesi oldukça doğal. Güncel banka faiz oranları Enuygun Finans benzeri kredi ve mevduat karşılaştırma sitelerinden takip edilebilir.
Bankalar Faiz Oranlarını Nasıl Belirler?
Bankaların kredi, kredi kartı vs. ürünleri ile ilgili faiz oranı belirlerken birden fazla kriteri vardır. Bunların ilki, bir alt başlıkta daha detaylı olarak açıklayacağımız üzere, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından alınan kararlardır. Buna göre Merkez Bankası, faiz oranlarını piyasaları etkilemek amacıyla belirleyebilme yetkisine sahip.
Örneğin; 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 26’ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranları, 31.10.2020 tarihli ve de 31290 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ” çerçevesinde TCMB tarafından belirlenmekte. Bankalar ise TCMB tarafından belirlenen bu azami oranları aşmamak koşuluyla kredi kartı işlemlerinde uygulayacakları faiz oranlarını serbestçe belirleyebilir.
Bunun dışında faiz oranları; alınan/talep edilen kredinin türüne ya da tutarına, piyasadaki güncel ekonomik koşullara, geri ödeme süresine veya kredi alan kişinin/kurumun finansal güvenilirliğini gösteren “kredi notu” gibi pek çok unsura göre değişkenlik gösterir. Buna göre örneğin kredi notu daha yüksek bir müşteriye, daha cazip faiz oranları ile bir ihtiyaç kredisi sunulabilir. Geçerli faiz oranları her zaman değişir ve farklı kredi türleri farklı faiz oranları sunar.
Başka parametreler de olabilir: Borç alanlara sağlanan para miktarındaki artış da kredi arzını artırır. Örneğin, bir banka hesabı açtığınızda aslında bankaya para ödünç vermiş olursunuz. Açtığınız hesabın türüne bağlı olarak banka bu parayı iş ve yatırım faaliyetleri için kullanabilir.
Özetle, öncelikle ekonomik göstergeler ve Merkez Bankası’nın belirlediği politika faiz oranı, bankaların faiz oranlarını belirleyen makroekonomik unsurlar arasında yer alır. Bankalar buna ek olarak, kredi başvurusunda bulunanların finansal güvenilirliğine, talep edilen kredi türü ile tutarına ve ilgili diğer faktörlere göre nihai faiz oranlarına karar verir.
Merkez Bankası Kararları Faiz Oranlarını Nasıl Belirler?
Yukarıda banka ve kredi kartları özelindeki faiz oranlarının nasıl belirlendiğini, 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununu üzerinden belirtmiştik. Bunun yanı sıra, taşıt kredisi ya da konut kredisi gibi bankaların diğer ürünlerindeki faiz oranlarında da mevcut ekonomik durum ile Merkez Bankası’nın belirlediği temel faiz oranları gibi göstergeler oldukça önemli bir rol oynar. TCMB politika faiz kararı, altın, döviz ve , mevduat faizi olmak üzere finansal alanın birçok kısmında etki olabilir.
Faiz Oranlarındaki Değişiklikler Tasarruf Hesaplarını Nasıl Etkiler?
Faiz oranları, borç verenlerin ya da yatırımcıların ne kadar tasarruf etmeye veya yatırım yapmaya istekli olduklarını belirleyebilir. Faiz oranları yüksek olduğunda, doğal olarak borçlanma maliyeti daha yüksektir ve bu da bireylerin daha az harcama yapmasına neden olabilir. Faiz oranları düşük olduğunda ise tam tersi geçerlidir.
Yüksek faiz oranları tasarruflarda da artışa neden olabilir. Yüksek faiz oranları borçlanma maliyetini artırdığı ve malları daha pahalı hale getirdiği için bireyler daha az harcayabilir ve böylece daha fazla tasarruf etme planını hayata geçirmeye çalışır. Ayrıca, yüksek faizli tasarruf hesaplarının gelir getirisi artar ve müşterilerin paralarını bu hesaplara yatırmaları ve paraları üzerinden yüksek faiz geliri elde etmelerini sağlar.
Sonuç olarak; faiz oranları, geniş kapsamlı bir etkiye sahip olan ekonominin temel bir bileşenidir. Faiz oranlarının seviyesi ise insanların ne kadar tasarruf edip harcayacağını hem kısa hem de uzun vadeli olarak etkileyebilir.
