Bankaların temel görevi tasarrufları toplamak ve kredi vermektir. Ancak bankalar, sadece mevcut mevduatları dağıtmakla kalmaz; aynı zamanda kredi verirken yeni para yaratırlar. Bu durum, “kısmi rezerv bankacılığı” adı verilen sistem sayesinde mümkündür.
🔹 IMF’nin 2024 raporuna göre, dünya genelindeki para arzının %97’si bankalar tarafından yaratılan kredilerden oluşuyor (IMF, 2024).
Kısmi Rezerv Bankacılığı Nedir?
📌 Kısmi rezerv bankacılığı, bankaların yatırılan paranın sadece belirli bir kısmını rezervde tutup geri kalanını kredi olarak verme sistemidir.
📊 Nasıl Çalışır?
1️⃣ Banka, müşteriden 1.000 TL mevduat alır.
2️⃣ Rezerv oranı %10 ise, sadece 100 TL’yi rezervde tutar.
3️⃣ Geri kalan 900 TL’yi başka birine kredi olarak verir.
4️⃣ Bu 900 TL tekrar bankaya yatırılır ve süreç devam eder.
📌 Sonuç: Başlangıçtaki 1.000 TL, bankalar aracılığıyla dolaşıma girerek çok daha büyük bir para arzı yaratır.
Bankaların Para Yaratma Yetkisi Nereden Geliyor?
Çoğu insan, paranın yalnızca Merkez Bankası tarafından basıldığını düşünür. Ancak ticari bankalar da kredi vererek yeni para yaratabilir.
✅ Merkez Bankası: Banknotları ve rezervleri yönetir.
✅ Ticari Bankalar: Kredi vererek yeni para yaratır.
📌 Banka kredileri, hesap bakiyeleri şeklinde var olur ve yeni mevduatlar oluşturur.
🔹 Bank of England’a göre, “Modern ekonomilerde, yeni paranın çoğu bankalar tarafından yaratılmaktadır” (Bank of England, 2024).
Bankalar Para Yarattığında Ekonomiye Etkisi Ne Olur?
🔹 📈 Avantajları:
✔ Daha fazla kredi imkânı, ekonomik büyümeyi hızlandırır.
✔ Bankalar sermaye piyasalarına likidite sağlar.
✔ Finansal sistem esneklik kazanır.
🔹 📉 Dezavantajları:
🚨 Aşırı kredi genişlemesi enflasyona neden olabilir.
🚨 Borç balonları ve finansal krizler tetiklenebilir.
🚨 Ekonomik dengesizlikler yaratabilir.
📌 2008 Küresel Finans Krizi, aşırı kredi genişlemesinin nasıl çöküşe yol açabileceğinin en büyük örneklerinden biridir.
Gelecekte Bankalar Para Yaratmaya Devam Edecek mi?
🔹 Kripto paralar ve merkeziyetsiz finans (DeFi) sistemleri, bankaların para yaratma tekelini kırabilir mi?
✅ Merkez Bankası Dijital Paraları (CBDC), bankaların kredi verme yetkisini kısıtlayabilir.
✅ Bitcoin ve DeFi platformları, bankalara ihtiyaç duymadan borç verme sistemleri geliştirebilir.
✅ Bankaların rolü, dijital dönüşümle birlikte tamamen değişebilir.
📌 Forbes’un analizine göre, gelecekte bankalar “para yaratma yetkisini” kaybedebilir (Forbes, 2024).
📌 Kaynakça
1️⃣ IMF – “How Banks Create Money in Modern Economies”
2️⃣ Bank of England – “Money Creation in the Modern Economy”
3️⃣ Forbes – “The Future of Banking and Digital Money”
Bankalar Para Yaratmaya Devam Edecek mi?
✔ Günümüzde bankalar, kredi vererek para yaratıyor.
✔ Kısmi rezerv bankacılığı, modern finans sisteminin temel taşıdır.
✔ Ancak CBDC’ler ve kripto paralar, bu sistemi değiştirebilir.
💬 Sizce bankaların para yaratma yetkisi sınırlanmalı mı? Yorumlarda fikrinizi paylaşın! 🚀
