Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), emeklilik döneminde ek gelir sağlamak amacıyla tasarlanmış bir tasarruf ve yatırım programıdır. Katılımcılar, aktif çalışma hayatları boyunca yaptıkları birikimleri emeklilikte farklı şekillerde değerlendirebilirler. BES’in ömür boyu maaş imkânı sunup sunmadığı ve emeklilikte birikimlerin nasıl değerlendirilebileceği konularını detaylı bir şekilde ele alacağız.
BES’te Emeklilik Seçenekleri
BES’te emekliliğe hak kazanan katılımcılar, birikimlerini farklı şekillerde değerlendirebilirler:
- Toplu Para Çekimi: Emeklilik birikimlerinin tamamının tek seferde alınmasıdır.
- Programlı Geri Ödeme: Birikimlerin belirli bir program dahilinde, örneğin aylık, üç aylık veya yıllık periyotlarla belirli bir süre boyunca alınmasıdır.
- Yıllık Gelir Sigortası: Birikimlerin bir sigorta şirketine aktarılmasıyla, belirli bir süre veya ömür boyu düzenli maaş ödemesi alınmasını sağlayan bir üründür.
Yıllık Gelir Sigortası ve Ömür Boyu Maaş
Yıllık Gelir Sigortası, BES’ten emekli olan katılımcıların birikimlerini sigorta şirketine devrederek, karşılığında belirli bir süre veya ömür boyu düzenli maaş almasını sağlayan bir üründür. Bu ürün sayesinde katılımcılar, emeklilik dönemlerinde finansal güvence elde edebilirler.
Ancak, Türkiye’de ömür boyu maaş uygulaması henüz yaygınlaşmamıştır. Bunun başlıca nedenleri arasında:
- Birikimlerin Yetersizliği: BES’teki toplam fon büyüklüğünün, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla içindeki payının düşük olması, ömür boyu maaş uygulamasının yaygınlaşmasını engellemektedir.
- Uzun Vadeli Devlet Tahvili Eksikliği: Emeklilik şirketlerinin, katılımcılara ömür boyu maaş ödemesi taahhütlerini yerine getirebilmek için uzun vadeli devlet tahvillerine ihtiyaçları vardır. Ancak, bu tür tahvillerin eksikliği, ömür boyu maaş uygulamasının önünde bir engel teşkil etmektedir.
- Ortalama Yaşam Süresinin Uzaması: Bireylerin ortalama yaşam süresinin uzaması, emeklilik şirketlerinin ömür boyu maaş taahhütlerini yerine getirmelerini zorlaştırmaktadır.
Bu nedenlerden dolayı BES’ten emekli olan katılımcılar, şimdilik ömür boyu maaş alamamaktadır. Ancak, düzenli gelir elde etmek isteyenler, Programlı Geri Ödeme seçeneğini tercih edebilirler. Bu seçenekte, birikimler belirli bir süre zarfında, örneğin 10-20 yıl gibi, her ay veya belirlenen periyotlarda düzenli olarak ödenir.
Bireysel Emeklilik Sistemi, katılımcılara emeklilik dönemlerinde ek gelir sağlama imkânı sunmaktadır. Ancak, Türkiye’de ömür boyu maaş uygulaması henüz tam anlamıyla hayata geçirilmemiştir. Katılımcılar, birikimlerini toplu olarak alabilecekleri gibi, Programlı Geri Ödeme seçeneği ile belirli bir süre boyunca düzenli maaş ödemesi şeklinde de alabilirler. Gelecekte, BES’teki birikimlerin artması ve gerekli finansal enstrümanların geliştirilmesiyle ömür boyu maaş uygulamasının yaygınlaşması beklenmektedir.
