Türkiye’de birçok kişi emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmektedir. Ancak, işten ayrılma süreci geldiğinde kıdem tazminatı alıp alamayacaklarını merak ederler. Çünkü İş Kanunu’nda kıdem tazminatının işten çıkarılan veya belirli şartlarda istifa eden çalışanlara ödendiği belirtilmektedir.
Peki, emekli olup tekrar çalışmaya başlayan bir kişi, kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir mi? Emekli çalışanların kıdem tazminatı hakkı neye göre belirlenir? İşte merak edilen tüm detaylar…
Emekli Olan Çalışanların Kıdem Tazminatı Hakkı Var mı?
Emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden kişiler, normal çalışanlarla aynı iş kanununa tabi olmaya devam eder. Ancak, tazminat hakkı konusunda bazı farklılıklar bulunur.
İlk emeklilik sırasında:
- Kişi, emeklilik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir.
- Bu tazminat, son çalıştığı işyerinde geçirdiği süreye göre hesaplanır.
Emeklilik sonrası tekrar çalışmaya başlayanlar için:
- Bu süreçte çalışmaya devam eden emekli bir işçi, kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz.
- Ancak belirli şartlarda tazminat alma hakkı doğabilir.
Emekli Çalışan Hangi Durumlarda Kendi İsteğiyle Ayrılırken Tazminat Alabilir?
Emekli bir çalışan, kendi isteğiyle işten ayrıldığında genel olarak kıdem tazminatı alamaz. Ancak, bazı istisnai durumlar bulunmaktadır:
1. İşveren Tarafından Haklı Sebep Doğmadan Zorlanırsa
Eğer işveren, çalışanı istifaya zorlayacak şekilde baskı yaparsa veya çalışma şartlarını ağırlaştırırsa, bu durum haklı fesih sebebi sayılabilir. Böyle bir durumda, çalışan tazminat hakkını mahkeme yoluyla talep edebilir.
2. İş Kanunu’na Göre Haklı Fesih Sebepleri Varsa
4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçi, şu durumlarda haklı fesih yaparak kıdem tazminatı talep edebilir:
- Ücretlerin zamanında ödenmemesi
- Çalışma koşullarının ciddi şekilde değiştirilmesi
- Sağlık nedeniyle işin yapılamaz hale gelmesi
- İşverenin işçiye kötü muamelede bulunması veya mobbing uygulaması
Bu gibi durumlar oluşursa, emekli çalışan bile olsa kıdem tazminatı alabilir.
3. Kadın Çalışanlar Evlenirse
Kadın çalışanlar, evlilik nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Bu hak, emekli olan kadın çalışanlar için de geçerlidir.
4. Askerlik Görevi Nedeniyle Ayrılma
Erkek çalışanlar için geçerli olan askerlik nedeniyle işten ayrılma durumunda kıdem tazminatı hakkı doğar. Ancak, emekli olan bir kişinin askerlik durumu söz konusu olmayacağından bu madde genellikle uygulanmaz.
5. İş Sözleşmesinde Kıdem Tazminatı Hakkı Tanımlandıysa
Bazı işyerlerinde, emekli çalışanlara özel kıdem tazminatı ödenmesine ilişkin sözleşmeler bulunabilir. Eğer işveren ile yapılan sözleşmede böyle bir madde yer alıyorsa, çalışan kendi isteğiyle ayrılsa bile kıdem tazminatı alabilir.
Emekli Çalışan İşten Çıkarılırsa Tazminat Alabilir mi?
Eğer emekli bir çalışan, işveren tarafından işten çıkarılırsa kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. İşveren, geçerli bir sebep göstermeden işten çıkardığında tazminat ödemek zorundadır.
Bu tazminat, çalışanın emekli olduktan sonra çalıştığı sürelere göre hesaplanır. Her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden ödeme yapılır.
Kıdem Tazminatı Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Emekli çalışanlar için kıdem tazminatı hesaplanırken şu formül kullanılır:
Kıdem Tazminatı = Çalışılan Yıl x Son Brüt Maaş
Örnek hesaplama:
- Son brüt maaş: 30.000 TL
- Çalışma süresi: 5 yıl
- Toplam tazminat: 5 x 30.000 TL = 150.000 TL
Bu hesaplama, sadece işveren tarafından işten çıkarılma durumunda geçerlidir.
Emekli Çalışan Kendi İsteğiyle Ayrılırken Tazminat Almak İçin Ne Yapmalı?
Eğer emekli bir çalışan, kendi isteğiyle işten ayrılmasına rağmen kıdem tazminatı almak istiyorsa, öncelikle aşağıdaki adımları takip etmelidir:
- İş Kanunu’na göre haklı fesih gerekçesi olup olmadığını değerlendirmeli.
- Eğer işveren mobbing uyguluyorsa veya hakları ihlal ediliyorsa, belgelerle bunu kanıtlamalı.
- SGK ve iş sözleşmesini inceleyerek kıdem tazminatı hakkının olup olmadığını kontrol etmeli.
- İşveren ile görüşerek tazminat talebini iletmeli.
- Eğer işveren ödeme yapmazsa, İş Mahkemesi’ne başvurarak hakkını arayabilir.
Genel kural olarak emekli çalışanlar kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alamazlar. Ancak, haklı fesih sebepleri oluşursa veya işveren haksız uygulamalarda bulunursa, tazminat hakkı doğabilir.
Eğer işveren tarafından işten çıkarılırsanız kesin olarak kıdem tazminatı alabilirsiniz. Ancak, kendi isteğinizle ayrılmayı düşünüyorsanız haklı fesih şartlarını inceleyerek hareket etmeniz önemlidir.
